Polikistik Over Sendromu, yumurtalıklarda büyüme ve birden fazla küçük kist mevcudiyeti karakterize bir hastalıktır. Çeşitli hormonal sorunlara yol açan bir hastalık olan polikistik sendromunun neden geliştiği ise net olarak açıklanamamıştır.
Polikistik over sendromu olan hastalarda;
Polikistik over sendromu sebebiyle yumurtlamanın düzenli olmaması neticesinde kısırlık gibi sorunlar meydana gelebilir.
Kanda hormon ölçümleri yapılır. Bu ölçümler sonucu çikolata kistinin mevcut olduğu kişilerde çeşitli dengesizlikler tespit edilir. Bunlardan özellikle LH (Luteinizan Hormon) ve erkeklik hormonlarının (testosteron, DHEAS) yükseldiği gözlemlenir.
Bu sendromun kesin olarak bulunduğu kişilerde, teşhis belirtilerle koyulabilir. Yapılan fizik muayenede erkek tipi tüylenme artışı (kıllanma) gözlemlenir. Bu soruna hirsutisim, adı verilir. Hirsutism ise, erkeklik hormonlarının artması ile ortaya çıkar. Ultrasonda yumurtalıkta bu sendrom sebebiyle gelişen 3-6 mm çapını geçmeyen bir çok sayıda kist bulunur. Bunun dışında yumurtlamanın olmaması da bu sendroma özgü bir durumdur. Yumurtlamanın gerçekleşmemesine ise anovulasyon adı verilir.
Polikistik over sendromuna sahip olan kadınlarda uzun vadede;
Bu sendrom esas olarak anne karnında başlar. Bu sendroma sebep olan enbüyük sorumlunun bu sebeple genler olduğu düşünülür. Şayet bebek anne karnında besinlerden ve enerjiden yoksun kalır ise, dünyaya geldikten sonra bu yoksunluk düzeldiğinde vücut bunları oldukça tutumlu bir şekilde kullanır ve depolar. Bundan dolayı da obezite sorunu meydana gelir. Tedavi için kilo kontrolü ve beslenme düzenini değiştirmek önceliklidir. Bu soruna sahip kişilerde dengeli bir beslenme alışkanlığı oldukça önelidir. Kilo almak, polikistik over sendromu sebebiyle yaşanan belirtileri arttırır.
Polikistik over sendromunda tedavinin esas hedefleri:
Polikistik over sendromunda akne ve hirsutizm tedavisinde esas hedef androjen üretimini azaltmak ya da kandaki androjeni bağlayıcı proteinlere bağlanmasını için uğraşılmaktır. Bu sayede dokulardaki androjen etkisinin azaldığı gözlemlenir. Tedavi için ilk olarak östrojen ve progesteronun beraber kullanılması çocuk sahibi olmayı düşünmeyen kadınlara uygulanan bir tedavidir.
Tedavi ise altta yatan sebebi düzeltme prensibi ile çalışır. Tedavide çeşitli kozmetik yöntemler ve ilaç tedavisi eş zamanlı olarak ya da farklı zamanlarda yapılabilir. Çoğunlukla her iki yöntemden de faydalanmak gerekir. Tüylenme sorunu için kesinlikle traş yöntemine başvurulmamalıdır. Ağda ya da laser tedavileri etkin olabilir. Ancak bu yöntemler ilaç tedavisi ile desteklenmelidir.
Tüylenme tedavisi sabır gerektirir.
İlaç olarak ise;
Eflornithine krem formunda kullanılır. Ancak çıkmış olan kılların dökülmesini sağlamaz. Üst dudak ve çenedeki istenmeyen tüylerin daha az çıkmasını sağlar. Çocuk istemi olmayan kadınlarda tüylenme tedavisinde oral kontraseptif uygulanarak yumurtalıkların baskılanması ile androjen üretiminin azalması sağlanır ve tüylenme için tedavi olarak kullanılır. Obezite sorunu tüylenmeyi problemini arttır. Bu sebeple kilo vermek ilk hedef olmalıdır.
İnsülin direnci sebebiyle polikistik over sendromunun geliştiği görülür. Tedavi yönteminde insülin düşürücü ilaçlar kullanılır. Yapılan çalışmalar ardından en etkili ajanın metformin olduğu bildirilmiştir. Metformin öncelikli olarak Tip 2 diyabet tedavisi için kullanılan bir ilaç olarak başlamıştır. Şeker hastalığı üzerindeki glisemik kontrol için faydalı etkileri ve polikistik over sendromunda insülin direnci etkisi bildirilmiştir.
Yapılan araştırmalar, metformin tedavisi ile vücut ağırlığındaki değişikliklerle ilgisiz olarak yüksek kan şekeri ve yüksek erkeklik hormonunu azalttığı ortaya koyulmuştur. Polikistik Over Sendromuna sahip olan kadınların büyük bir kısmında adet düzensizliklerinin ve yumurtlama işlev bozukluklarının düzeldiği bilinmektedir.
Metformin tedavisine başlayan kadınlar hamilelikte görülme oranı yüksek olan diyabet gelişme riskini azaldığı da yapılan araştırmalarla kanıtlanmıştır.
Adetlerin düzenli bir şekilde gerçekleşmesi adına çocuk istemi yoksa doğum kontrol hapları kullanmak oldukça yaygın bir tedavidir. Doğum kontrol hapları hormonlarda düzelme sağlayacaktır. Bu sayede de tüylenme, kilo ve ciltte yağlanma problemlerinde gerileme sağlanır.
Diyabet tedavisinde uygulanan çeşitli ilaçlar bu sendromda da uygulanır. Bu ilaçlar insulin duyarlılığını artırır böylece etki edebilirler. Etkinlikleri hastadan hastaya değişkenlik gösterir. 3–6 ay metformin kullanımı durumunda kadınların %50’sine yakın bir oranında adet düzenini sağlamak mümkündür. Bunun dışında uzun süreli kullanım durumunda tüylenme için de faydalı olduğu görülür.
Yumurtlamanın olmaması ya da düzensiz olması sebebiyle gebelik sağlanamayan hastalarda yumurta gelişimini sağlamak adına: klomifen sitrat, metformin, gonadotropinler, GnRH agonistleri ya da antagonistleri uygulamak mümkündür. Ovaryan drilling şeklinde tabir edilen yumurtalıkların kabuk bölümünün lazer ya da elektrik enerjisi ile tahrip edilmesi tedavisinin kullanımı oldukça sınırlı olarak çeşitli hastalarda uygulanabilir.
Tüylenmenin tedavi edilmesi adına birçok yöntem bulunur. birçok yöntem vardır. Doğum kontrol hapları, antiandrojenler, spironolakton, flutamid, finasterid, eflornitin gibi tedaviler kombine olarak kullanılabilir. Bu yöntemlerle baskılama sağlanır. Ardından ise epilasyon gibi yöntemlerlede tüyler giderilir.