Metastaz Nedir?

 

1 ) Metastaz nedir?

İyi huylu olmayan kanser hücrelerinin, gelişmeye başladığı yerden vücudun başka bölgelerine yayılarak oralara da yerleşmesi durumuna metastaz ismi verilir.

Yani meydana gelen tümörler, sadece bulundukları doku ve organa zarar vermek ile kalmaz, aynı zamanda etrafında bulunan organ ve dokulara da sıçrayarak, onlara zarar verebilirler.

Kanser hücrelerinin damarlar tarafından, kan veya lenf kanalları yolu ile lenf bezlerine sıçrayarak etrafına yayılma durumu da vardır. Bu konu ile alakalı olarak karşımıza çıkan çeşitli istisnalar ile birçok kanserli hücre tipi, bulunduğu tümörden dış etkenler aracılığı ile veya etkene ihtiyaç duymadan o dokudan ayrılarak, dolaşım sistemine veya lenf sistemine kadar bulaşabilir (glioma ve bazal hücre karsinoma çeşitleri metastaz yapmaz). Bulunduğu yerden ayrılmış olan kanser hücresi, vücudun içerisinde dolanırken, rastgele karşılaştığı sağlıklı bir dokuda kendini tutarak, o bölge içerisinde gelişimine devam eder.

Bazı durumlarda ise, hastaya metastatik kanser tanısı yapılmış olsa da, buna sebebiyet veren birincil tümör araştırmalar neticesinde bulunamayabilir. Böyle bir durum da “bilinmeye birincil tümör” (unknown primary tumor -UPT-) olarak ifade edilir ve tüm kanser tanılarının neredeyse %3’ünde görülmektedir. Kolay gözlemler ile birincil kanserin tespiti gerçekleşemez ise (kanlı kusma-akciğer, kanlı idrar-muhtemelen idrar torbası) gelişmiş görüntüleme teknikleri de bu konu da sonuç vermeyebilir. Bazı zamanlarda ise birincil tümör metastatik kanserden sonra saptanabilir. Immunohistokimya biliminin metastaz tanımlamada ciddi anlamda katkıları olsa da, bu konuda çok fazla yardımcı olamaz. Karşımıza çıkan vakaların çok az bir kısmında, metastatik tümörün asıl sebebi birincil tümör, hasta yaşamını yitirdikten sonra bile bulunmayabilir.

2 ) Metastaz belirtisi ve bulguları nelerdir?

Kanserli hücrenin etrafına yayılmasında, ilk evrelerde herhangi bir belirti vermez. Ancak bu yayılma ne kadar hızlı bir şekilde seyir ederse, hasta da o kadar çok belirti meydana gelir. Bu belirtilere örnek verecek olursak;

• Akciğere yayılıması sebebi ile öksürük, nefes darlığı
• Karaciğere sıçraması sebebi ile karın ağrısı, sanlık
• Beyine sıçraması sebebi ile baş ağrısı, bilinç bulanıklığı, havale geçirme, koma durumu
• Kemiğe sıçraması sebebi ile kemik ağrıları görülebilmektedir.

 Bu metastaz çeşitlerine değinecek olursak;

• Karaciğer metastazı

Oluştuğu hücre veya hücreler ile sınırlı olan kanser belli bir süreç ile damar duvarını aşarak, etrafında bulunan uzak dokulara kadar yayılır. Kanserli olan hücreler, daha çok kanlanmanın çok fazla görüldüğü alanlara yerleşirler. Bu alanların en başında ise, karaciğer gelir. Bunun dışında hastada İştahsızlık, ateş, sarılık, bulantı ve terleme gibi belirtiler görülmektedir. Karaciğer metastazı meme kanseri, yemek borusu kanseri, kalın bağırsak kanseri, pankreas ve mide kanseri, akciğer kanseri gibi hastalıklar ile meydana gelir.

• Beyin metastazı

Beyinin dışında bulunan doku ve organlarda oluşum gösteren kanserli hücrelerin beyne yayılması ile oluşan beyin metastazı genellikle meme, akciğer, böbrek ve kalın bağırsak kanserleri ile ortaya çıkar. Aynı zamanda beyinde meydana gelen metastazların neredeyse % 60’ı, akciğer kanseri ile alaklaı olarak meydana gelir. Beyin metastazında belirti olarak, hasta da şiddetli baş ağrısı, denge sorunu ve halsizlik görülür.

• Kemik Metastazı

Genelleme yapmamız gerekir ise, neredeyse her kanserli hücre belli bir süre sonra kemiğe yerleşerek, aynı tipte kanserli hücrelerin meydana gelmesine yardımcı olması durumuna kemik metastazı denir. Kanserli olan hücrenin türüne göre kemikte litik, skleroktik veya mikst değişiklikler görülebilir. Bu zaman zarfında kemik direnci ciddi anlamda zayıflar ve kırılmalar da meydana gelir. Böylece ilerleyen kemik metastazları çevresinde bulunan sinir ve damarlara baskı uygulayarak, eklemlerin yapısında değişikliklerin meydana gelmesine sebep olarak, bozulmasına ve omurga tutulmalarına neden olabilir. Bu sebepten dolayı da, kemik metastazlarında felç olasılığı da bulunur.

3 ) Metastatik kanserin tedavisi nasıl olur?

Metastatik kanserin tedavisi, normal kanser tedavilerine benzer. Bu tedavi için, kemoterapi, radyo cerrahi, radyasyon terapisi, hormon terapisi, cerrahi, lazer-immunoterapi kullanılmaktadır. Hastaya uygulanacak olan yöntem, metastatik kanserin büyüklüğü, birincil tümör, metastazın yeri, hastanın yaşı ve sağlık durumu gibi etkenlere göre değişiklik gösterir. Bu yöntemlerden beklenen en önemli şey, %100 başarıdan ziyade, hastada mevcut olan kanserin gelişmesine engel olmak ve etrafında ki dokulara yayılmasını önlemektir.

Kanserin oluştuğu yer dışında, başka doku ve organlarda da saptanması, hastalığın ileri evrede olduğuna işaret eder. Bütün hastada bu durum, hastaya ve hastalığa özel bir şekilde çok dikkatli olarak incelenir.

Hastaya, oluşan kanserin tipine, sıçrama yeri ve hastalığın derecesine bağlı olarak; cerrahi, radyoterapi, kemoterapi, biyolojik tedaviler veya hormonal tedavi yöntemleri de ilave olarak uygulanabilir. Burada asıl sebep olarak meydana gelen kanserin tedavi edilmesinin yanında; kemiğe yayılan ve ağrının oluşmasına neden bir kanserde uygun olarak ağrı kesici tedavi verilmesi gibi kanserin sıçrama sebebi ile ortaya çıkan sorunlar da tedavi edilmeye çalışılır.

Gene aynı şekilde hastanın durumuna ve oluşan kanserin tipi ile yaygınlık seviyesine bağlı olarak, bazı durumlarda yanlızca destek tedavileri verilebilir. Kanser teşhis ile tedavisinde muhakkak kendi alanlarında uzmanlaşmış onkoloji uzmanları tarafından yapılması gerektiği, kesinlikle unutulmaması gereken bir husustur.