Çikolata kisti, kimi zaman verdiği belirtilerle, kimi zaman da yapılan rutin jinekolojik muayenelerde ortaya çıkan bir sorundur. Çikolata kisti hamile kalamama gibi ciddi sorunların meydana gelmesine yol açabilir. Belirtileri ise her kadında farklı şiddette yaşanmaktadır.
Çikolata kisti belirtileri ise:
Çikolata kisti olan hastalarda genel olarak; şiddetli sancılar ile yaşanan adet kanamaları, cinsel ilişki sırasında ve sonrasında yaşanan ağrı ve kronik pelvik ağrıları söz konusudur.
Cinsel ilişkide ağrı yaşayan, kronik pelvik ağrı sorunu olan kadınların doktora başvurması ile çikolata kisti olduğu tespit edilebilir.
Çikolata kistleri, bazen kısırlık için uygulanan araştırmalarda da ortaya çıkabilmektedir. Çikolata kistinin neden geliştiği henüz tam olarak açıklığa kavuşturulamamıştır. Çikolata kistinin oluşma sebepleri üzerinde durulan faktörlerden biri de, genetiktir. Çikolata kisti, üreme dönemindeki kadınlarda ortaya çıkan bir sorundur. Görülme oranı ise yaklaşık olarak %10’dur. Kısırlık sorunu yaşayan kadınların ise yaklaşık olarak %45’inde çikolata kistine rastlanır.
Çikolata kistlerinin oluşumunda iş hayatı, sigara tüketimi, yaşam alışkanlıkları gibi dış faktörlerin etkili olduğu düşünülmez. Genetik faktörlerin etkisinin büyük olması ile beraber, sebebi halen net olarak ortaya konamamıştır.
Bunun dışında; çikolata kistleri, rahim iç tabakasının, farklı bir yere yerleşmesi olarak tanımlanabilir. Örnek olarak; yumurtalıklar, rahim arkası, bağırsaklar ya da mesane gibi alanlara yerleşme gösterebilir.
Çikolata kisti evreleri ve boyutları, çikolata kistinin nereye yerleştiğine, boyutlarına ve sayısına göre değişkenlik göstermektedir.
Çikolata kistleri dört evrede incelenmektedir. Çikolata kistinin evrelendirilmesi yapılırken, kistlerin boyutları, yerleşim yerleri, sayıları, derinlikleri, yapışıklıkları dikkate alınmaktır.
Buna göre de çikolata kistleri;
Çikolata Kistinin 1. Evresi:
Çikolata kistinin birinci evresine minimal endometriosis denilmektedir. Bu evrede hastalık başlangıç aşamasındadır. Çikolata kistleri henüz net bir şekilde gözlemlenemez. Bu sebeple tanı koyulması diğer evrelere nazaran daha zordur.
Çikolata Kistinin 2. Evresi:
Çikolata kistinin 2. Evresinde, evre 1’e göre belirtiler biraz daha belirgin olmuştur. Ancak Evre 1 ve Evre 2’de cerrahi müdahaleye ihtiyaç duyulmaz. Şayet bu evrelerde cinsel ilişki sırasında ağrı ya da adet sancılarının aşırı olması durumu söz konusu ise laparoskopi yöntemi ile uygun hastalara yakma işlemi uygulanabilir.
Çikolata Kistinin 3. Evresi:
Bu evreye Orta Endometrisosis denilmektedir. İlk iki evreye göre belirtiler daha da artmıştır. Çikolata kistleri rahatlıkla tanı alabilir. Bazı hastalarda çikolata kisti bu evrede 3-4 cm’e ulaşmıştır.
Çikolata Kistinin 4. Evresi:
Çikolata kistinin 4. evresi Şiddetli Endometrisosis şeklinde ifade edilmektedir. Çikolata kistinin bu evresinde, vajinal ultrason aracılığı ile oldukça kolay bir şekilde tanınabilir.
Çikolata kistinin 4. Evresinde; yumurtalıklar birbirine yapışabilir. Bunun dışında da bağırsağın en sonunda, rahim duvarının yapışık olarak bulunması mümkündür.
Çikolata kistinin sonuncu evresi 4. Evredir. Belirtilerin en yoğun yaşandığı ve kadınların en çok sıkıntı çektiği evredir.
Çikolata kistinin 4 evresinde de çeşitli belirtiler görülebilir. Çikolata kistinin birinci evresinde ve ikinci evresinde riskli olmayan kistik yapılar mevcuttur. Yapılar henüz çok fazla yoğun yaşanmayan belirtilere yol açmaktadır.
Ancak 2. Evreden sonra gelen 3. Ve 4. Evrelerde, en riskli dönem başlar. 3. Ve 4. Evre çikolata kistinde cinsel ilişki daha ağrılı olmuştur, hastanın regl sancıları daha da şiddetlenmiştir.
4. evrede ise kistler en büyük boyutlarına ulaşmıştır. 3 ya da 4 cm arasında bir boyuta sahip olan çikolata kistleri, cerrahi girişim ile tedavi edilmelidir. Çikolata kistleri artık son evresinde yani 4. Evrede ağrılar en yoğun yaşanır. 4. Evrede yapılan cerrahi girişimlerde, çikolata kistinin yeniden ortaya çıkma riski en azdır.
Çikolata kisti regl döneminde ya da cinsel ilişki sırasında oluşan ağrılar ile ayrıca karnın alt bölgesinde ve kasıklarda oluşan ağrı ile ortaya çıkar. Regl döneminde oluşan ağrılar rahatsızlık öncesinden daha şiddetlidir ve sıradan ağrı kesici kullanımı ile geçmeyebilir. Cinsel ilişki ile hissedilen ağrılarda daha şiddetli ve daha içerilerde hissedilmektedir. Çikolata kistleri adet düzensizliği nadiren de gebe kalamama gibi durumlarda ortaya çıkabilmektedir. Bu tarz şikayetler ile doktora giden hastalarda çoğunlukla çikolata kisti rahatsızlığı görülmekte olup Ultrason muayenesi, jinekolojik muayene ya da kan testleri (tümör belirlemede kullanılan Ca 125 ve Ca 19-9 değeri) sonucu ile tanı koyabilmek kolaylaşmışsa da kesin tanı patoloji sonuçları ile ortaya çıkmaktadır.Çikolata kistinin boyutları ultrason ile rahatlıkla görülerek diğer rahatsızlıklardan rahatlıkla ayrı bir şekilde değerlendirilebilir. Jinekolojik ultrason ve Jinekolojik muayenelerde de kistlerin boyutları rahatlıkla incelenebilmektedir.
Çikolata kistinin sonuncu yani 4. Evresi, çikolata kistinin belirtilerinin en yoğun şekilde yaşandığı, kadının en çok sıkıntıya girdiği dönemdir.
Bu evrede olan hastaların cinsel ilişkide bulunması neredeyse imkansız hale gelir. 35 yaş üstü ya da çoğunlukla gebe kalma sorunu yaşayan kadınlarda tespit edilen çikolata kistleri, ultrason ve jinekolojik muayene ile tespit edilebilir. Ancak kesin teşhis için örnek alınan yapının patolojiye gönderilmesi ile konur.
Çikolata kistinin 4. Evresinde kistin boyutları 4 cm e kadar ulaşır. Bunun dışında çikolata kistleri renklere göre de sınıflandırılmaktadır.
Renklerine göre:
Çikolata kistinin 4. evresinde meydana gelen belirtiler oldukça şiddetlidir. Bu evrede yapılabilecek en etkin tedavi yöntemi, cerrahidir.